Bu yazıda “SAP Inside Track 2017 – Developer Edition” etkinliğinde yaptığım sunumun bir bölümü olan “SAP UX Strategy & Design Thinking” konularından bahsedeceğim. Etkinliğe katılamayan veya -biraz teorik de olsa- konuyu merak edenler için ilgi çekici olacağını düşünüyorum.
Teknoloji ve araçlar gün geçtikçe gelişmeye devam ediyor, hız ve Mobilite’nin önemi artıyor. Her ne kadar markalar ve isimler değişiyor olsa da, kullanıcı deneyimi konusunda geldiğimiz bu noktadan tekrar geriye dönemeyeceğimiz aşikar. Bahsedeceğim bu konular da SAP dünyası için bir kilometre taşı niteliğinde olan köklü UI/UX dönüşümünün temellerini oluşturuyor.
A USER INTERFACE IS LIKE A JOKE.
IF YOU HAVE TO EXPLAIN IT,
IT’S NOT THAT GOOD.
Kullanıcı Deneyimi (UX) Nedir?
Bir kişinin, bir ürünü, sistemi veya hizmeti, kullanımı ya da tahmini kullanımı sonucundaki algı ve tepkileridir. (ISO 9241-210)
Daha da açacak olursak, kullanıcıların tüm duygularını, inançlarını, tercihlerini, algılarını, fiziksel ve psikolojik tepkilerini, kullanım sırasında, öncesinde ve sonrasında ortaya çıkan davranışlarını içerir.
Sıklıkla yazılımlar özellikleri ve fonksiyonaliteleri açısından değerlendirilir. Genelde son kullanıcılar için bu fonksiyonaliteler ve özelliklerden ziyade işlerini ne kadar kolay ve hızlı halledebildikleri önemlidir. Bu noktada da “User-centered design” yani Kullanıcı-odaklı tasarımın’ın önemi ortaya çıkıyor. Çalışmalar da göstermiştir ki sezgisel, tutarlı ve basit kullanıcı deneyimleri zamandan tasarruf sağlar ve üretkenliği artırır. İyi bir kullanıcı deneyimine harcanan vakit ve para ileri vadede çok daha fazla katma değer sağlayacaktır.
Neden önemli?
UX denilince insanların aklına genel itibariyle renkler, fontlar, responsive/adaptive ekranlar gelebiliyor, halbuki UX genel anlamda iş değerini ve insani katma değerleri arttıran bir kavram.
Hatta SAP, kullanıcı deneyiminin iş değerine olan etkisi ile ilgili “UX Value Calculator” adında online bir hesaplama uygulaması da sunuyor.
-
Parasal katma değerler
- Verimlilik artışı
- Eğitim maliyetlerinin azalması
- Kullanıcı hatalarının azalması
- Değişiklik taleplerinin azalması
-
İnsani katma değerler
- Kullanıcı memnuniyeti artışı
- Müşteri bağlılığının artışı
- Adaptasyon artışı
- IT & İş Birimlerinin ilişkisini kuvvetlendirme
SAP’nin izlediği UX stratejisi
İnsanlar artık gündelik hayatlarında sıkça kullandıkları uygulamalarda (Google, Amazon, Bankacılık işlemleri, Sosyal medya kanalları vs.) tecrübe ettiği kullanım kolaylığını, iş hayatlarında kullandıkları uygulamalarda da haklı olarak talep ediyorlar. Bu gibi uygulamalar son bir kaç yıldır standart haline gelmiş durumda. SAP de bu sebeplerden ötürü UX stratejisi konusunda ilk değişim adımını 2013 yılında Orlando’da SAPPHIRE NOW etkinliğinde lansmanı yapılan SAP Fiori ürünü ile attı ve gün geçtikçe bu yolda yeniliklerle ilerlemeye devam ediyor.
NEW: SAP‘nin daha önceden kullanımda olmayan tamamen yeni geliştirdiği uygulamaları
RENEW: Aslında SAP Fiori UX‘in ortaya çıkışı bu aşamada saklı diyebiliriz. SAP, hali hazırda GUI üzerinde en çok kullanılan işlemler için Fiori ekranları geliştirmeye başladı fakat sonradan bu kapsam tüm yeni SAP ürünleri için genişletildi.
EMPOWER: SAP müşterilerine, kendi çözümlerini üretme noktasında yetkinlik kazandırma. Eğitimler, en doğru yapılmış örnekler, araçlar ve teknolojiler, UX Design servisleri gibi hizmetler ile müşterilerin yenilikçi adımlar atmasına yardımcı oluyor. Bazı eski kaynaklarda ENABLE olarak da geçiyor.
“Design is not just what it looks like and feels like.
Design is how it works.” – Steve Jobs
Design Thinking – Tasarım odaklı düşünme
Tasarım odaklı düşünme (veya Tasarım düşüncesi), yaratıcı ve kullanıcı odaklı bir problem çözme süreci/yaklaşımı, aynı zamanda bir tasarım metodolojisidir. Geleneksel olarak analitik düşünme ile ilişkili olan iş dünyasına, sezgisel düşünme ile ilişkili olan tasarım dünyasının dokunuşudur. İki dünyanın bir kombinasyonu, aynı zamanda bir bakış açısı, zihniyet de diyebiliriz. Herkesin aktif katılımını gerektirir. İş süreçlerinde ve modellerinde, varolan problemler ve yeni çözümlerde kullanılabilir.
“Tasarım odaklı düşünme, tasarımcının araç kitinden, insanın ihtiyaçlarını, teknolojinin olanaklarını ve iş (süreç) başarısı gereksinimlerini birleştiren yenilik için insan merkezli bir yaklaşımdır.”
Tim Brown
CEO OF IDEO
Tasarım odaklı düşünme her ne kadar bu üç noktanın kesişiminde ve hepsine eşit yaklaşımda gözükse de esas odak noktası İnsan (Çekicilik kısmı) ‘dır. Süreç ve teknoloji, kullanıcı merkezli bu yaklaşım için tamamlayıcı kavramlardır. Aslında yaptığımız işlerde, uyguladığımız çözümlerde farkında olmadanda olsa tasarım odaklı düşünme süreci adımlarından bazılarını uyguluyoruz, ama tam anlamıyla verim elde edebilmek için bunu bilinçli ve profesyonel bir şekilde uygulamak gerekiyor.
Tasarım odaklı düşünme süreci adımları
Keşfet (Discover)
Kapsam (Scope)
- Kapsam, km taşları ve hedefler belirlenir.
- Problemin farklı bakış açıları ile analiz edilmesi (Reframe).
- Tüm paydaşların katılımını gerektirir.
- Sıkıntılı noktalar (Pain points) belirlenir.
360° Araştırma (360° Research)
- Gözlemleme: Kişileri çalışma ortamlarında açıkça veya gizlice gözlemleme, videoya alma vb.
- Röportaj: Açık uçlu, yönlendirici olmayan sorular, birden fazla kez yapılabilir.
- Dinleme & Empati: Kişinin yaşadığı sıkıntılar, motive olduğu noktalar iyice anlaşılmalı.
Sentezleme (Synthesize)
- Araştırma aşamasında elde edilen bulguları ayrıştır, doğru noktalara odaklan.
- Hedef kullanıcılar için “Karakterler” (Personas) yaratılır; demografik bilgileri, görevleri, amaçları, istekleri, ihtiyaçları, korkuları vb. gibi başlıkların yer aldığı kişi kartları.
Tasarla (Design)
Zihinde canlandırma – Fikir/Çözüm üretme (Ideate)
- Artık problemin çözümüne odaklanarak bir “Bakış açısı” yaratılır.
(Problem Space → Solution Space geçişi) - Beyin fırtınası yapılır; “Nasıl olur da?” (“How might we?”) soruları ile çözüme ilişkin fikirler ortaya atılır.
- Resimli taslaklar yaratılır (Storyboarding). SAP‘nin bu konuda kullanıma sunduğu “Scenes” adında bir aracı mevcut: https://experience.sap.com/designservices/scenes
Prototipleme (Prototyping)
- Mobil öncelikli (Mobile First) yaklaşım ile ilerlenmeli.
- Düşük doğrulukta prototip (Lo-Fi Prototype): Elle çizilmiş eskizler (Sketch) ile ekranın temel bölümleri genel akışının kullanıcı için uygun olup olmadığı tespit edilir.
- Yüksek doğrulukta prototip (Hi-Fi Prototype): Ürünün son haline yakın, daha detaylı, kullanıcının ekran ile etkileşimde olduğu; tıklama, veri girişi vb. işlemleri yapabildiği prototipleme şeklidir. SAP BUILD ve Axure RP araçları kullanılabilir.
- SAP BUILD ile hazırlanan prototipler, Fiori/UI5 geliştirmelerine hızlıca geçiş avantajı sağlar. (Jump start development)
Doğrulama (Validation)
- Kendi fikrini savunmaya geçme, kullanıcının düşünceleri daha önemli.
- Fizibilite ve süreci göz ardı etmeden yeni fikirlere açık olunmalı.
- SAP BUILD Study & Feedback tool ile her iki tip prototip uygulaması sonrası doğrulama işlemi yapılabilir.
Teslim et (Deliver)
- Geliştir (Develop) & Test et (Test) & Uygula (Deploy) adımları konusunda detaylı bilgi ilgili araçların dökümanlarından elde edilebilir.
Ülkemizde özellikle iş süreçleri ve teknoloji, tam da yukarıda bahsedilenin aksine, kullanıcı/insan kavramından daha fazla önemsenen bir noktada gibi gözüküyor. Umarım “Tasarım odaklı düşünme” kavramının ne anlama geldiği, önemi daha iyi anlaşılır ve profesyonel anlamda hayata geçirilebildiği zamanları görebiliriz. Çünkü bu gerçekleştiğinde, iş değeri şu an olduğundan daha fazla değer kazanacaktır.
